روش های جراحی ساییدگی مفصل زانو
جراحی ساییدگی مفصل زانو یا آرتروپلاستی زانو، یک روش جراحی است که در آن مفصل زانوی آسیب دیده با یک مفصل مصنوعی جایگزین می‌شود. این جراحی معمولاً برای بیمارانی که از آرتروز شدید زانو رنج می‌برند و درمان‌های غیرجراحی برای آنها موثر نبوده است، انجام می‌شود.
| نوع جراحی | توضیحات | مزایا و معایب |
| تعویض کامل مفصل زانو (TKA) | در این روش مفصل آسیب‌دیده به‌طور کامل با پروتز مصنوعی جایگزین می‌شود. | ✔ کاهش درد شدید و افزایش عملکرد زانو✘ نیاز به دوره نقاهت طولانی |
| تعویض جزئی مفصل زانو (UKA) | تنها بخشی از مفصل آسیب‌دیده تعویض می‌شود، معمولاً در یک طرف زانو. | ✔ برش کمتر و بهبود سریع‌تر✘ مناسب فقط برای موارد خفیف تا متوسط |
| استئوتومی زانو | در این روش استخوان‌ها برش داده و تراز می‌شوند تا فشار از ناحیه آسیب‌دیده برداشته شود. | ✔ حفظ مفصل طبیعی✘ بهبود تدریجی و مناسب برای افراد جوان‌تر |
علائم ساییدگی مفصل زانو
پیش از آن که به بررسی جراحی ساییدگی مفصل زانو بپردازیم، بهتر است با علائم و نشانه‌های این بیماری آشنا شویم. این علائم عبارتند از:
- درد شدید زانو: این درد می‌تواند در هنگام فعالیت، استراحت و یا حتی در شب تشدید شود.
- تورم و التهاب زانو: این تورم معمولاً به دلیل تجمع مایع در مفصل زانو ایجاد می‌شود.
- خشکی و سفتی مفصل: این عارضه می‌تواند باعث محدودیت حرکت زانو شود.
- صدا دادن زانو: در هنگام حرکت زانو، ممکن است صداهایی مانند تق تق یا ساییده شدن شنیده شود.
چه زمانی به جراحی ساییدگی مفصل زانو نیاز است؟
- درد شدید و مداوم: اگر درد زانو حتی با مصرف مسکن‌ها یا در حالت استراحت نیز تسکین پیدا نکند و کیفیت خواب شما را مختل کند.
- ناتوانی در انجام فعالیت‌های روزمره: اگر درد و خشکی زانو شما را از انجام کارهایی مانند راه رفتن، بالا رفتن از پله، خم شدن یا حتی نشستن و برخاستن ساده باز دارد.
- کاهش چشمگیر کیفیت زندگی: اگر نمی‌توانید فعالیت‌های مورد علاقه خود را انجام دهید و از زندگی لذت ببرید.
- عدم پاسخ به درمان‌های غیرجراحی: اگر پس از یک دوره درمان‌های غیرجراحی، بهبود قابل توجهی در علائم شما مشاهده نشود.
- تغییر شکل شدید مفصل: در برخی موارد پیشرفته، ممکن است تغییر شکل قابل توجهی در مفصل زانو ایجاد شود که جراحی را ضروری می‌سازد.
پزشک شما با بررسی کامل وضعیت، شامل معاینه فیزیکی، تصویربرداری (مانند اشعه ایکس) و بررسی سابقه پزشکی شما، بهترین گزینه درمانی را توصیه خواهد کرد. جراحی تعویض کامل مفصل زانو (آرتروپلاستی) یکی از رایج‌ترین روش‌ها برای موارد شدید آرتروز زانو است.
در ضمن میتوانید بر روی عمل مفصل زانو کلیک کرده و اطلاعات در خور بدست بیاورید
سایر روش های تسکین درد ساییدگی مفصل زانو
1. تغییر سبک زندگی و کاهش وزن
افزایش وزن یکی از مهم‌ترین عوامل تشدیدکننده ساییدگی مفصل زانو است. کاهش حتی چند کیلوگرم از وزن بدن می‌تواند فشار وارد بر مفصل را کاهش داده و درد را تا حد زیادی کم کند. همچنین اجتناب از ایستادن طولانی‌مدت، استفاده از کفش مناسب و اجتناب از نشستن در وضعیت نامناسب اهمیت دارد.
2. فیزیوتراپی و تمرینات تقویتی
تمرینات فیزیوتراپی به منظور تقویت عضلات اطراف زانو، بهبود دامنه حرکت و کاهش فشار مستقیم روی مفصل بسیار مؤثر هستند. تمریناتی مانند تقویت عضلات چهارسر ران، همسترینگ و حرکات کششی، با کاهش تنش روی مفصل، به کاهش درد کمک می‌کنند.
3. داروهای ضدالتهاب و مسکن‌ها
برای تسکین درد و التهاب ناشی از آرتروز زانو، معمولاً از داروهای زیر استفاده می‌شود:
- NSAIDs (داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی) مانند ایبوپروفن، ناپروکسن یا دیکلوفناک.
- استامینوفن در موارد خفیف تا متوسط.
- کرم‌ها و ژل‌های موضعی مانند ژل دیکلوفناک که مستقیماً روی ناحیه دردناک اعمال می‌شوند.
- در برخی بیماران، استفاده از مکمل‌هایی مثل گلوکزامین و کندرویتین نیز گزارش شده است که در کاهش درد نقش دارند، هرچند شواهد علمی درباره اثربخشی آنها هنوز متناقض است.
4. تزریق داخل مفصل زانو
یکی از روش‌های رایج کنترل درد در مراحل میانی بیماری، تزریق مواد مختلف داخل مفصل است:
- تزریق اسید هیالورونیک: که با ایجاد لیز شدن بهتر مفصل و بهبود خاصیت لغزندگی، باعث کاهش درد و بهبود حرکت می‌شود.
- تزریق کورتیزون (کورتون): که در کنترل التهاب مؤثر است اما نباید به دفعات زیاد انجام شود.
- تزریق PRP (پلاسمای غنی از پلاکت): روش جدیدی است که با هدف ترمیم بافت مفصلی و کاهش التهاب انجام می‌شود.
5. استفاده از زانو بند طبی و وسایل کمکی
استفاده از زانو بندهای طبی مخصوص که فشار روی مفصل را کاهش می‌دهند، به خصوص هنگام راه رفتن یا فعالیت بدنی، می‌تواند به کاهش درد کمک کند. همچنین عصا یا واکر در بیماران مسن ممکن است تعادل را افزایش داده و از فشار اضافی روی زانو بکاهد.
6. تغذیه مناسب و مکمل‌ها
مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب امگا 3، ویتامین D، و کلسیم در حفظ سلامت مفاصل مؤثر هستند. مکمل‌هایی نظیر گلوکزامین و کندرویتین نیز برای برخی افراد مفید واقع می‌شوند.
مقایسه درمان‌های جراحی و غیرجراحی برای ساییدگی مفصل زانو
| روش درمانی | مزایا | معایب / محدودیت‌ها |
| جراحی تعویض مفصل | رفع دائمی درد، بازگرداندن عملکرد مفصل | تهاجمی، دوران نقاهت طولانی، پرهزینه |
| فیزیوتراپی | ایمن، بدون عوارض دارویی، تقویت عضلات اطراف مفصل | نیاز به استمرار و زمان طولانی برای اثربخشی |
| داروهای خوراکی (NSAIDs) | کاهش سریع التهاب و درد | عوارض گوارشی و کلیوی در مصرف طولانی‌مدت |
| تزریق داخل مفصل | کاهش درد به صورت موضعی و نسبتاً سریع | موقتی بودن اثر، محدودیت دفعات تزریق |
| تغییر سبک زندگی | کمک به پیشگیری و کنترل بیماری، بدون هزینه | نیازمند تعهد و اصلاح رفتار روزمره |
| زانو بند و وسایل کمکی | کاهش فشار روی مفصل، بهبود حرکت | اثرگذاری محدود، صرفاً در زمان استفاده |
بهترین سن برای عمل زانو
بهترین سن برای عمل زانو به شرایط هر بیمار بستگی دارد. با این حال، به طور کلی، پزشکان توصیه می‌کنند که این جراحی در سنین بالای ۶۰ سال و زمانی که ساییدگی مفصل زانو شدید شده و به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نداده است، انجام شود.
مدت استراحت بعد از عمل زانو
مدت استراحت بعد از عمل زانو به عوامل مختلفی مانند نوع جراحی، شرایط بیمار و سرعت بهبودی او بستگی دارد. با این حال، به طور کلی، بیماران باید حداقل به مدت ۶ هفته از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنند و به توصیه‌های پزشک خود در مورد فیزیوتراپی و توانبخشی عمل کنند.
هزینه عمل تعویض مفصل زانو
هزینه عمل تعویض مفصل زانو علاوه بر قیمت پروتز، شامل هزینه‌های دیگری مانند هزینه بیمارستان، دستمزد پزشک، هزینه‌های آزمایشگاهی و هزینه فیزیوتراپی نیز می‌شود. این هزینه‌ها بسته به شرایط بیمار و انتخاب پزشک می‌توانند متفاوت باشند.
عمل تعویض مفصل زانو چقدر طول میکشد؟
مدت زمان عمل تعویض مفصل زانو معمولاً بین ۱ تا ۲ ساعت است. با این حال، این زمان می‌تواند بسته به شرایط بیمار و پیچیدگی جراحی تغییر کند.
مراقبت بعد از عمل زانو
مراقبت‌های بعد از عمل زانو نقش بسیار مهمی در بهبودی بیمار و کاهش عوارض جراحی دارد. این مراقبت‌ها شامل موارد زیر است:
- استراحت کافی
- فیزیوتراپی و توانبخشی
- مصرف داروهای تجویز شده توسط پزشک
- رعایت رژیم غذایی مناسب
- اجتناب از انجام فعالیت‌های سنگین
در ضمن میتوانید بر روی عمل جراحی تعویض مفصل زانو کلیک کرده و اطلاعات در خور بدست بیاورید و با ما در ارتباط باشید تا کاملا رایگان بهترین مشاوره را داشته باشید تا بهترین عمل جراحی ممکن را انجام بدهید
منابع و مقالات بین المللی درباره جراحی ساییدگی مفصل زانو
۱. توصیه‌های کلینیکی AAOS (آکادمی ارتوپدی آمریکا)
– جراحی آرتروپلاستی کامل زانو (TKA) تا جای ممکن با اجزای سیمانی یا هیبرید (سیمان در تیبیا، بدون سیمان در فمور) انجام می‌شود؛ شواهد نشان داده کارایی و میزان عوارض مشابهی با روش سیمانی کامل دارد.
– آرتروپلاستی تک‌قسمتی (UKA) برای بیماران با درگیری تنها بخشی از زانو (معمولاً قسمت مدیال) پیشنهاد شده؛ مزایایی چون درد کمتر، برگشت سریع‌تر عملکرد و دوران نقاهت کوتاه‌مدت دارد، اما امکان نیاز به عمل اصلاحی در بلندمدت کمی بالاتر است. aaos.org
– کاربرد مسکن‌های موضعی، داروهای ضدالتهابی موضعی و بلوک‌های عصبی محیطی اثربخشی بالایی در مدیریت درد پس از جراحی نشان داده‌اند.۲. استئوپوتومی تیبیا (HTO – High Tibial Osteotomy)
– در بیماران جوان‌تر (۴۰–۶۰ ساله) با آلایمنت (قرینه‌ای) ناقص و ساییدگی محدود به قسمت مدیال، این روش جایگزین معتبری به جای جایگزینی کامل زانو است. با قطع و سوار کردن مجدد لبه استخوان تیبیا، وزن را از ناحیه درگیر برداشته و به ناحیه سالم منتقل می‌کنند.
– این گزینه می‌تواند پیشرفت ساییدگی را به تأخیر بی‌اندازد و برای بیماران فعال انتخاب مناسبی باشد.۳. مقایسه علمی روش UKA و TKA
– کارآزمایی‌های تصادفی‌سازی شده و متاآنالیزها نشان داده‌اند که در کوتاه‌مدت UKA مزایایی مانند کاهش درد، مدت کمتر عمل و بهبود سریع‌تر را دارد؛ اما در مطالعه TOPKAT، نتایج ۵ ساله نشان داد که کارایی و هزینه‌های کلینیکی TKA و PKR (partial) تقریباً یکسان هستند. thelancet.com+1aaos.org+1
۴. نتایج عملکردی و کیفیت زندگی پس از TKA
– مطالعه بیمارستان کلولند کلینیک روی بیش از ۳۲۰۰ بیمار نشان داد که پس از ۱ سال، حدود ۹۲٪ بیماران کاهش معناداری در درد داشته‌اند و به‌طور متوسط میزان درد آنها ۴۱.۷ واحد بهبود یافته است.
– همچنین عوامل مؤثر روی کیفیت زندگی پس از TKA شامل: سن بالاتر، BMI افزایش یافته، دیابت، وضعیت پیش از عمل، فاکتورهای روانشناختی (مانند اضطراب، افسردگی، کاتاستروفیز کردن درد) هستند. researcher.manipal.edu
۵. نوآوری‌ها و جایگزین‌های کمتر تهاجمی
– جراحی دنرویشن عصبی زانو، ابلیشن با فرکانس رادیویی (RFA) و آمبولیزاسیون شریان‌های ژنیکولار (GAE) به‌عنوان گزینه‌هایی برای کاهش درد بدون جایگزینی مفصل معرفی شده‌اند. این روش‌ها موقتی هستند اما برای بیمارانی که عمل TKA مناسب‌شان نیست مفیدند. washingtonpost.com
۶. فناوری‌های جدید در جراحی زانو
– استفاده از روش‌های جراحی با ناوبری رباتیک و الگوریتم CPAK برای ایجاد آلایمنت مطابق آناتومی طبیعی بیمار، نتایج بلندمدت بهتری از نظر رضایت و عملکرد بیماران دارد.
– ایمپلنت‌های شخصی‌سازی شده طراحی‌شده با هوش مصنوعی نیز در مسیر توسعه هستند تا انطباق بیشتری با ساختار بیمار داشته باشند.
سوالات متداول درباره جراحی ساییدگی مفصل زانو
آیا جراحی تعویض مفصل زانو تنها گزینه برای درمان ساییدگی شدید مفصل است؟
خیر، جراحی تعویض مفصل زانو معمولاً آخرین راه حل برای درمان ساییدگی شدید مفصل زانو در نظر گرفته می‌شود. قبل از توصیه به جراحی، پزشکان معمولاً طیف وسیعی از روش‌های درمانی غیرجراحی را امتحان می‌کنند. این روش‌ها شامل:
فیزیوتراپی و توانبخشی: تمرینات تقویتی، کششی و بهبود دامنه حرکتی می‌توانند به کاهش درد و بهبود عملکرد زانو کمک کنند.
دارو درمانی: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs)، مسکن‌ها و در برخی موارد تزریق کورتیکواستروئیدها یا هیالورونیک اسید می‌توانند به تسکین علائم کمک کنند.
تغییر سبک زندگی: کاهش وزن (که فشار روی مفصل زانو را کاهش می‌دهد)، استفاده از عصا یا واکر برای کمک به راه رفتن و اجتناب از فعالیت‌هایی که باعث تشدید درد می‌شوند.
تزریقات: تزریق پلاسمای غنی از پلاکت (PRP) یا سلول‌های بنیادی در برخی موارد ممکن است توصیه شود، اگرچه شواهد علمی در مورد اثربخشی طولانی‌مدت آنها همچنان در حال بررسی است.
جراحی زمانی مطرح می‌شود که درد ناتوان‌کننده باشد، فعالیت‌های روزمره بیمار را به شدت مختل کند و هیچ یک از روش‌های غیرجراحی نتوانند تسکین قابل قبولی ایجاد کنند. هدف از جراحی، از بین بردن درد و بازگرداندن عملکرد طبیعی مفصل است.
دوران نقاهت پس از جراحی تعویض مفصل زانو چقدر طول میکشد و شامل چه مراحلی است؟
دوران نقاهت پس از جراحی تعویض مفصل زانو یک فرآیند تدریجی است و بسته به عوامل مختلفی مانند سن بیمار، سلامت عمومی، و میزان همکاری در فیزیوتراپی، متغیر است. با این حال، می‌توان یک چارچوب کلی برای آن در نظر گرفت:
بستری در بیمارستان (چند روز): بلافاصله پس از جراحی، بیمار برای کنترل درد، جلوگیری از لخته شدن خون و شروع اولیه تمرینات حرکتی در بیمارستان بستری می‌شود. در این مرحله، فیزیوتراپیست‌ها به بیمار کمک می‌کنند تا با کمک وسایل کمکی (مانند واکر یا عصا) راه برود.
چند هفته اول (منزل یا مرکز توانبخشی): در این دوره، تمرکز بر روی کاهش تورم و درد، بهبود دامنه حرکتی زانو و تقویت عضلات است. تمرینات فیزیوتراپی منظم و متعهدانه بسیار حیاتی است. در این مرحله، بیمار ممکن است نیاز به کمک در انجام برخی فعالیت‌های روزمره داشته باشد.
3 تا 6 ماه پس از جراحی: در این مدت، قدرت و استقامت عضلات به تدریج افزایش می‌یابد و بیمار می‌تواند به تدریج به فعالیت‌های عادی‌تر بازگردد. رانندگی، فعالیت‌های خانگی و حتی ورزش‌های سبک ممکن است در این دوره امکان‌پذیر شود.
یک سال پس از جراحی: اکثر بیماران تا یک سال پس از جراحی، به حداکثر بهبودی خود می‌رسند و می‌توانند به فعالیت‌های ورزشی سبک‌تر و فعالیت‌های روزمره بدون درد قابل توجه بازگردند.
موفقیت طولانی‌مدت جراحی به شدت به تعهد بیمار به برنامه فیزیوتراپی و رعایت توصیه‌های پزشک بستگی دارد.
آیا پس از جراحی تعویض مفصل زانو می‌توان به فعالیت‌های ورزشی بازگشت؟
بله، در بسیاری از موارد، بیماران پس از جراحی تعویض مفصل زانو می‌توانند به فعالیت‌های ورزشی بازگردند، اما نوع و شدت فعالیت‌های مجاز ممکن است محدود باشد. هدف اصلی جراحی بازگرداندن کیفیت زندگی و کاهش درد است و نه تبدیل بیمار به یک ورزشکار حرفه‌ای.
پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند که بیماران از فعالیت‌های ورزشی با فشار زیاد بر مفصل زانو یا ورزش‌هایی که شامل پرش، دویدن با سرعت بالا، یا تغییر جهت ناگهانی هستند (مانند فوتبال، بسکتبال یا اسکی) خودداری کنند. این فعالیت‌ها می‌توانند باعث فرسایش زودرس پروتز یا آسیب به آن شوند.
در مقابل، فعالیت‌های ورزشی کم‌برخورد (Low-impact) معمولاً پس از بهبودی کامل توصیه می‌شوند. این فعالیت‌ها شامل:
- پیاده‌روی: یکی از بهترین و ساده‌ترین فعالیت‌ها برای حفظ تحرک و تقویت عضلات است.
- شنا و ورزش‌های آبی: آب باعث کاهش فشار روی مفاصل می‌شود و امکان حرکت آزادانه‌تر را فراهم می‌کند.
- گلف: با رعایت احتیاط و اجتناب از حرکات ناگهانی.
همیشه قبل از شروع هرگونه فعالیت ورزشی جدید پس از جراحی، با جراح و فیزیوتراپیست خود مشورت کنید. آنها می‌توانند بر اساس وضعیت فردی شما، بهترین توصیه‌ها را ارائه دهند و از بازگشت ایمن به فعالیت‌ها اطمینان حاصل کنند. هدف نهایی، دستیابی به یک زندگی فعال و بدون درد است، با حفظ سلامت و پایداری مفصل مصنوعی.
نتیجه گیری:
در پایان، اگر شما یا یکی از عزیزانتان از ساییدگی مفصل زانو رنج می‌برید، جراحی ساییدگی مفصل زانو می‌تواند یک گزینه درمانی موثر باشد. با این حال، این تصمیم مهم را باید با مشورت پزشک متخصص و پس از بررسی دقیق شرایط خود بگیرید.
گروه ارتوپدی سامان به عنوان بزرگترین وبسایت در زمینه ارتوپدی، آماده ارائه مشاوره و خدمات تخصصی به شما عزیزان است. ما با افتخار اعلام می‌کنیم که با ارائه اطلاعات جامع و دقیق در این مقاله، توانسته‌ایم به سوالات شما در مورد جراحی ساییدگی مفصل زانو پاسخ دهیم. از همراهی شما تا پایان این مقاله سپاسگزاریم.
گروه ارتوپدی سامان صمیمانه از همراهی شما تا پایان این مقاله تشکر می‌کند و امیدوار است که این اطلاعات برای شما مفید بوده باشد.
